అభినందన కల్హారము

శ్రీః
వ్యాస పౌర్ణమి - శ్రీముఖ ఆషాఢం
3-7-1993
శనివారం
విజయనగరం



ఆధ్యాత్మిక జీవనులు - శంకరభావనులు, బ్రహ్మశ్రీ ధవళ శ్రీరామావధాని గారికి వారి సహస్రచంద్ర దర్శనోత్సవ శుభసమయంలో గురుపూజామహోత్సవంనాడు శ్రీ శంకరమఠం - అద్వైతసభ కార్య నిర్వహకవర్గం సమర్పించు అభినందన కల్హారము
సాధుజీవనా!
ఆర్ష సాంప్రదాయ పరిరక్షణమే ధ్యేయంగా, వేదాధ్యన-బోధనలే లక్ష్యంగా, ప్రస్థానత్రయమే జీవనప్రస్థానంగా సాగుతున్న మీ జీవితం ఆధ్యతన మానవాళీకి ఆదర్శనీయం. ఆ బాల్యం వైదిక నిష్ఠావర్తనువై ధర్మో రక్షతి రక్షితః అన్న ఆర్ష సూక్తికి నిదర్శనంగా నిండుజీవితాన్ని పండించుకున్న మీ వ్యక్తిత్వం అస్మదాదులకు ఆదర్శనీయం

లోక కల్యాణ హితైషీ! మనుషుల మహర్షీ!
ఎనిమిదిన్నర దశాబ్దాలకు పూర్వం, గుడివాడ గ్రామంలో, నరసమ్మా వెంకటసోమయాజి పుణ్యదంపతుల గర్భశుక్తిముక్తాఫలంగా ప్రభవించినమీరు ప్రాథమిక విద్యాభ్యాసానంతరం, సాలూరు - విశాఖ - విజయనగరాలలో వేదాధ్యయన సంపన్నులైనారు. పరమగురువులు బ్రహ్మశ్రీ ఆర్యసోమయాజుల పార్వతీశ్వర అవధాని గురుచరణుల అంతేవాసులై గురుప్రభోధిత ప్రస్థానంలో ఎంతో వాసిగాంచారు. తొలుత విజయనగర సంస్థాన వేంకటేశ్వరాలయంలో వేదపారాయణ నిర్వహణం, తరువాత రాజపురోహితులు బ్రహ్మశ్రీ ద్వారకాభమిడిపాటి సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రివర్యుల సహవాసంతో రాజకుటుంబ ధర్మకార్యాచరణం, ఆపై కంచి పరమాచార్య శ్రీ శ్రీ శ్రీ చంద్రశేఖరేంద్ర సరస్వతీస్వాములవారి విజయనగర ఆగమనంతో, వారి శుశ్రూషాభాగ్యంతో, వారి అంతేవాసిత్వం, డాక్టర్ బెజవాడా గోపాలరెడ్డిగారి సమక్షంలో శంకర ప్రతిష్ఠా నిర్వహణంతో శంకరమఠాన్ని రిజిష్టరు చేయించి నేటివరకూ శ్రీ శంకరమఠ సర్వతోముఖాహివృద్ధికై అహోరాత్రాలు కృషి చేసే మీరు, మనుషలలో మహర్షులు. లోక కల్యాణ సంధాతలు.
ఇవికాక, శృంగేరీ పీఠాధిపతులు, కుర్తాళం స్వామివారు, ఉడిపి దక్షిణాదిమఠం స్వామి వారు, జియ్యరుస్వామివారిచేత సత్కరింపబడ్డారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ పురస్కారం, స్థానిక రోటరీ లయన్స్ క్లబ్ ల వారు కూడా సత్కరించారు.

ఆర్ష విద్యాభూషణా!
వైదిక మార్గ నిష్ఠా ధవళయశోవిరాజితం మీ గేహం. ఋగ్వేద యజుర్వేద స్మార్తాధ్యయన విభాసితం మీ దేహం. రాష్ట్ర రాష్ట్రేతరాల్లో మీరు గావించిన ప్రతిష్ఠలు విజయనగర వైదికలోకానికే ప్రతిష్ఠాకారకాలు.

కంచిపరమాచార్యుల శతజయంత్యుత్సవ వత్సరంలో వ్యాసభగవానుని జయంతి పర్వదినాన సహస్రచంద్రదర్శనోత్సవాభిరామువైన మీకు శతశరద్దర్శనోత్సవాన్ని కూడా నిర్వహించే అదృష్టాన్ని మాకు ప్రసాదించమని ఆ వేదపురుషుణ్ణి వేడుకుంటున్నాం.

మీ జన్మవంశ విద్యావంశాలు కల్యాణపరంపరతో కలకలలాడాలి. సర్వేశ్వరుడు మీకు శతవర్షాధిక ఆయుర్భాగ్యంతో ఇతోధిక ఆరోగ్య భోగభాగ్యాలు ప్రసాదించిగాక!

భవదీయులు
శ్రీ శంకరమఠ కార్యనిర్వహకులు
విజయనగరం

పద్యపుష్పోపహారము

శ్రీముఖ వ్యాసపౌర్ణమి
తేదీ 3-7-1993

శ్రీరస్తు, శ్రీమత్పరదేవతాయైనమః

బ్రహ్మశ్రీ వేదమూర్తులు, బ్రహ్మనిష్ఠులు, తపస్సంపన్నులు, శ్రీ ధవళ శ్రీరామావధాని మహోదయులకు, వారి సహస్రచంద్ర దర్శన మహోత్సవ సందర్భమున సమర్పించిన పద్యపుష్పోపహారము

శా||
శ్రీవాణీహిమవద్గిరీంద్రతనయాసీమంతినుల్ ప్రేమనెం
తే వక్షోముఖపార్శ్వ భాగములయం దేపారగా నొప్పు నా
శ్రీ వైకుంఠవిధీందుశేఖరులు పేర్మిన్ బ్రోచుతున్ వేదవి
ద్యావాచస్పతి నీ బుధున్ ధవళ వంశాంభోధి రాకాశశిన్


సీ||
ఏబదేండ్లకు మున్నె యెంతయు భక్తితో
జంద్రశేఖర యతిస్వామి విమల
పాదపద్మమ్ములు స్వాంతమ్మునన్ నిల్పి
యర్చించునట్టి పుణ్యాత్మకుండు;
శంకరమఠము విజయనగరంబున
నెలకొల్పినట్టి ధన్యులను మిన్న
వేదమూర్తియు, శ్రౌతవిద్యావివేకియు,
మంత్రమూర్తియునైన మాన్యతముడు

గీ||
ప్రేమతోడుత నన్ను నెవ్వేళగాంచు
నట్టి మామక మాతులు ననవరతము
గొలుతు సధ్బక్తి గురుమూర్తి నలఘుయశుని
ధవళ వంశ్యు శ్రీరామావధాని, ననఘు

శా||
వేదోపాసనచే బవిత్రులయి సద్విఖ్యాతి నార్జించుటే
కా దెన్నోక్రతువుల్ పొనర్చి త్రిదివాగ్రస్వాస్థ్యముం గాంచి రెం
తే దాతల్ మఱితండ్రు; లాసరణినట్లే పూని మీ వంశమ
ర్యాదని నిల్పితి, రీవు నీయనుజు లార్యా! రామనామాంకితా!


చం||
ఎనుబదినాలుగేండ్లు చనియెన్ గడులెస్సగ; వేదపూరుషుం
డనియె శతాయువంచు; నటులౌటగొఱంత యెకింతలేక నీ
వనఘ! శతాయురున్నతి, ననామయభాగ్యముగాంచి, సత్తపో
ధనము గడించి మించుమ, నితాంత యశోనిధివై సుఖింపుమా!

చం||
పరమకృపావతారుడయి భవ్యతపోనిధియైన చంద్రశే
ఖరయతిసార్వభౌముల యఖండకృపారస మెల్లవేళదా
బరగగనీపయిన్, సకలభద్రములన్ గని, యస్మదాదులం
దఱకిని మార్గదర్శివయి, ధన్యులజేయుమి వేదవిద్వరా!


ఇట్లు,
వినీతుడు, మధురకవి
అనిపిండి వరాహనరసింహమూర్తి
విజయనగరము

సర్వేస్వరావళి-1: తెలుగదేల (పద్యం)

విలువ లేని చోట విగ్రహమేల? చలువలేనిచోట చేరనేల?

చాలారోజుల క్రితం, ఒక కాలేజీకి సంబంధించిన వీడియో ఏమైనా దొరుకుతుందేమనని యూట్యూబ్ లో వెతికా - అసలు ఇప్పుడు కాలేజి ఎలావుందో అని. ఏవో కొత్త ఆడిటొరియం కట్టేరుట అవీ, ఇవీ అని. దొరికింది.

ఏదో వార్షికదినోత్సవం కాబోలు. స్పూఫ్ లు, సినిమాపాటలకి డాన్సులకి బదులు, చిత్రంగా, సంగీతకచేరి జరుగుతున్నట్టుగా అనిపించింది. *** కాలేజీ డే నాడు శాస్త్రీయసంగీతకచేరీయా? ఏమిటీ శుభపరిణామం అనుకొంటూండగానే, వీడియో ఫోకస్ మరోచోటుకి మారింది. కొంతమంది "విద్యార్ధుల గుంపు" పైకి. మీద కచేరీ జరుగుతూంటే, కింద తీన్-మార్ కి శవానికి ఊరేగింపులాంటిది చేస్తూ, "enjoy" చేస్తున్నారు.

కాలం కొంచెం వెనక్కి వెళ్ళింది. నేనుతినే సొల్లుగడ్డి ఏమైనా తక్కువా అని, ఒక సినీ "అప"హాస్యనటుడు, ఇంజనీరింగ్ కాలేజెలో తాగి తూలి ఏవో పేల్తున్నాడు.

కాలం మరింత వేగంగా వెనక్కి వెళ్ళింది. ట్యాంక్ బండ్ మీద కొన్ని విగ్రహాల్ని కొంతమంది “విప్లవకారులు" కూల్చెస్తున్నారు.

పై మూడు సంఘటనల్లో నాకు పెద్ద తేడా కనిపించలేదు. మనకు నచ్చకపోయినా, వంటపట్టకపోయినా, అది మన వారసత్వసంపద అని గుర్తెరగకపోయినా, కనీసం వాటి విలువేంటో తెలుసుకొంటేచాలు. అదీ కొరవడిందీరోజుల్లో.

మొదటిరెండు సంఘటనలు జరిగినవి తెలంగాణాలో కావు - సినిమాల్లో అత్యంత రొమాంటిగ్గా, ప్రత్యేక తెలంగాణావాదుల హృదయాలు గాయపడేలా, తెలుగుదనానికి పట్టుకొమ్మలు ఇవిమాత్రమే అనిపించేవిధంగా చూపబడే ప్రాంతాల్లోనే జరిగాయి. కనీసం ట్యాంక్ బండ్ మీద జరిగినదానికి, మంచో చెడో, ఒక ప్రేరణైనా ఉంది. కొంతమంది వ్యక్తుల దురాలోచనవల్ల మాత్రమే జరిగింది. మిగతావి చాలా సాధారణంగా జరిగినట్టు అనిపిస్తాయి. కానీ వాటి వెనకనున్న సమస్య ఒక్కటే.

మనం విచారించవలసిని విషయం, ఆలోచించవలసిన విషయం, ట్యాంక్ బండ్ విగ్రహాల పై దాడికన్నా తీవ్రమైన, విషమమైన సాంస్కృతిక రంగాలపై నిర్లిప్తత, నిరాశక్తత, అవగాహనారాహిత్యాలపై. కంటికి కనిపించకుండా ధ్వంసమవుతున్న జాతి మూలాలపై.

సమాచారవిప్లవం వచ్చినతర్వాతకూడా, వీటిని పరిరక్షించే బాధ్యతతీసుకోకుండా, కాపాడే హక్కుకోసం పోరాడ్డం - ఉన్న పరిమితవనరుల్ని దుర్వినియోగపరచడమే అవుతుంది. ఆ పరిస్థితులు నెలకొల్పనంతవరకూ -

విలువ లేని చోట విగ్రహమేల? చలువలేనిచోట చేరనేల?

విజయనగరం కౌముదీపరిషత్ - పంచసప్తతి కల్యాణకౌముది వసంతోత్సవాలు

విజయనగరం కౌముదీపరిషత్ పంచసప్తతి కల్యాణకౌముది వసంతోత్సవాలు - 10th Oct to 12th Oct, 2010. ఆనందగజపతి ఆడిటిరియంలో. కార్యక్రమ వివరాలు సంక్షిప్తంగా:

10-10-2010

1) ఉ. 9 గం|| నుండి
ఉదయరాగం
- సాహితీవేత్తలకి సత్కారాలు
- కొత్త చివుళ్ళు (యువకవులచే 12 భిన్న సాహిత్యప్రక్రియలు)
- కనాశుల్కం చెణుకులు (A. B. సుబ్బారావు)
- దేవీభాగవతం (డా|| కె. మలయవాసిని)
2) సా. ౫ గం|| నుండి
- అందెల సందడి (భరతనాట్య ప్రదర్శన)
- శ్రీమద్రామాయణ కల్పవృక్షం, శ్రీ విశ్వనాధకవితావైభవం (మల్లంపల్లి అమరేశ్వరప్రాద్)
-కవిబ్రహ్మ తిక్కనకవితావైదుష్యం (ఆచార్య కొంపెల్ల రామసూర్యనారాయణ)
-పట్టుతేనె పలుకులతీపి (డా|| శ్రీనివాస రామానుజం)
-పద్యనైవేద్యం (ఘంటశాల ఆరాధకులు - ధవళ విశ్వకుమార్)

11-10-2010

1) ఉ. 9 గం|| నుండి
-రసతరంగిణి (డా|| శ్రీమతి వి. వెంకటరాణి, AIR విశాఖపట్టణం)
-మహదేవ వర్మ (హిందీ) సాహితీ వైభవం (డా|| చాగంటి తులసి)
-కృష్ణశాస్త్రి కవితామాధుర్యం (కె. తిరువేంగళమ్మ)
-కల్పవృక్షం కాంతులు (డా|| M.V. రమణారెడ్డి)
-తీపి చూపులు (బాలలచే నేత్రావధానం)
2) మ. ౩ గం|| నుండి
-సంగీతజ్ఞులకు తాంబూల సమర్పణం
-సాలూరికి స్వరనీరాజనం (విజయతరంగిణి - భీష్మ ఆర్కెష్ట్రా)
౩) సా. 6 గం|| నుండి
-ఆనంద బృందావనం (DD సప్తగిరి డైరెక్టర్ డా|| పి. మధుసూధనరావు)
-భారతీయసాంప్రదాయ సౌందర్యం (రామకృష్ణానంద వారి ప్రసంగం)

12-10-2010

1) ఉ. 9 గం|| నుండి
వెన్నల తళుకులు (ప్రసంగాలు)
- కాళిదాసు కళావిలాసం (శ్రీమాన్ గుదిమెళ్ళ రంగాచార్యులు)
-వరూధినీ వయ్యారం (RMS శాస్త్రి)
-భాసుని హాసతరగం (వేడూరు సత్యన్నారాయణమూర్తి)
-పోతన భాగవతం (పి. ఢిల్లీస్)
2) సా. 5 గం|| నుండి
వసంత విలాసం
-శ్రీమద్రామాయణంలో శాస్త్రవిజ్ఞానం (కె. పాండురంగ విఠల్)
-భువన విజయం (కె. కోటారావు బృందం)


గౌరవాధ్యక్షులు - మానాప్రగడ శేషసాయి
సభాధ్యక్షులు - ధవళ సర్వేశ్వరరావు
కార్యదర్శి - అడిదం శారద
కార్యనిర్వహణాధ్యక్షులు - పి.వి. నరసింహరాజు
విశిష్ఠ అతిధులు - బొత్స ఝాన్సీ (M.P), పూసపాటి ఆశోక్ గజపతి (M.L.A), బొత్స సత్యనారాయణ (M.L.A), కోలగట్ల వీరభద్రస్వామి (Ex. M.L.A)

కౌముదీ పరిషత్ - స్థాపన 1935
వ్యవస్థాపక అధ్యక్షులు - పట్రాయని సీతారామ శాస్త్రిగారు
కౌముదీపరిషత్ గత కార్యవర్గ ప్రముఖులు - పంతుల లక్ష్మీనారాయణ శాస్త్రులు (సంస్కృత కాలేజి) , వసంతరావు వెంకటరావు (M.R. కాలేజి), డి.ఎల్. నారాయణ (M.R. కాలేజి), పేరీ సూర్యనారాయణశాస్త్రి (సంస్కృత కాలేజి), తుమరాణ సత్యన్నారాయణ.

134,217,726

The following article on chandassu was posted on telusA by Sri Prabhakar Vissavajjhala. The only changes
made are to correct the typos pointed out by him in a subsequent mail -

- Sri Ramakrishna Sanka (http://rksanka.tripod.com/)

What is 'chandassu'? How is it framed? (confining to telugu language only)

'chandassu' may be described as the one that designs the structural features of 'poetry'.

If so what is 'poetry'?

Poetry may be described as the 'mobilizing literature while itself keeps moving'. (kadalutoo, kadalincE saahityamE kavitvamu).

Doesn't 'prose' move? Can't it mobilize?

Sure it does. But, certainly not as gracefully, appealingly, memorably and aesthetically as 'poetry' does as everyone knows. It is easy to feel rather than to explain.

What makes this difference? Is it 'chandassu'?

'chandassu' only deals with the structural features of poetry. To be very specific it generates the 'rythm' of the 'literature' only. [Please ignore the term 'rhyme'in this context. Strictly speaking, 'rhyme' should be considered in figures of speeches (precisely, Sabdaalankaaraas) but not in 'chandassu'.] 'chandassu' should not be misunderstood as the representation of 'poetry' as many people tend to do so. chandassu is only a definable aspect of many definable and indefinable aspects of poetry.

Why is 'rythm' so important for 'poetry'? Does that bring the initial beauty to 'literature'? Can't things exist without 'rythm' and still be beautiful?

I wish people may not ask this question. For, the very existance of the universe itself is due to the 'rythmic' motion of the planets around the Sun. By the very rythmic rotation around itself and the Sun, the earth is resulting in the distinction of time into days, nights and years. If this rythm in the universe is absent/disturbed for any reason, the world may not make any sense. Even humans, for that matter all the living beings do keep maintaining rythms during the daily life as well as the life span (which are 'bilogical rythms'). Apparently, everything in the universe is rythmic, either in recognizable or unrecognizable manner. Coming to 'literature', even 'prose' is rythmic in an invisible manner due to grammar, without which a sentence becomes a haphazardous collection of words, which doesn't make any sense. However, this 'rythm' being very essential (sense-making oriented) is never considered as a 'rythm' at all. Probably, 'chandassu' may be described as a recognizable 'rythm' that is atributed to 'literature'.

In essence, one can say one doesn't like a 'rythm' in particular, and it is unwise to say that rythm is unnecessary.

Humans perceive information through the five 'senses' (vision, hearing, smell, taste and touch), which are assimilated by brain ultimately. It is often said that 'sarvEndriyaaNaam nayanam pradhaanam' (eye/vision is the best of all the senses.) However, there is nothing in the 'literature' to please the physical 'eye'. Literature is fundamentally perceived by listening or reading, where the 'ear' and subsequently the 'mind' play critical roles in understanding/appreciating it. Probably, due to inevitable situations in the past, where recitation was essential because of the lack of printing and copying facilities, it was more essential to make 'literature' more appealing by 'physical means'. So, as a matter of preliminary attraction, the strikingly rythmic patterns that aid the 'literature' are often very successful in catching the ears of the common public. As the 'rythmic literature' sounds like music, it can drag the attention of even the uninterested or the disinterested also at times and makes it long lasting in the minds too. However, a truly sensible, inquisitive, attentive, dedicated and probing soul always grasps the message equally from a non/less rythmic and a more rythmic literature in the same manner. Poetry, obviously, being much more than mere chandassu, as a matter of fact, with all its visibly flowing flair often stayed above'prose'in its appealing nature. (to be continued)

With regards,
Prabhakar Vissavajjhala

Chandassu (2 of 3)

How is 'chandassu' framed (in telugu)? How many types it is?

'chandassu' is framed based on the number of 'aksharaas' (syllables) in each and every line (paada) of a poem. As the same lines are repeated (aavRtta), these are called 'vRttaas'. If all the lines in a poem follow the same 'types of aksharaas', it is called a 'sama vRtta'. There are 26 types of 'chandassu'.

Before going into the deatils of them, what is an 'akshara'?

There are two separate 'telugu' equivalents for English words 'letter' and 'syllable'. The first one is 'varNamu' (letter). This is the basic 'letter' of the language (telugu) in the alphabets, hence, the name 'varNa samaamnaayamu'. These are 56 in telugu. However, the equivalent for 'syllable' in telugu is 'aksharamu'. 'Syllable' is often defined as the 'unit of pronounciation at a stretch' with a collection of letters (varNaas) in it. However, there is a critical but practical difference in 'English' and 'telugu' here. In English at least on quite a few occasions, a syllable may be a 'word' (i.e., one syllable words, for eg., pen, gun, fun, fan, bill, kill, kick, chick, duck, pick etc.) hence, sense-making. But certainly not that often, an 'aksharamu' (syllable) can be 'sense- making' (word) in telugu. To my knowledge, 'Sree, stree, lE!, pO!, raa!,chee!' and a few others may be the only very few exceptions possible.

Also, in telugu , every varNamu (letter) is an aksharamu (syllable), but every aksharamu can't be a varNamu. For eg. 'a, aa' are both varnaas and thereby aksharaas also. Whereas, in a word like 'svapnamu', 'sva' is an aksharamu (syllable), but not a varNamu (letter) as it has two 'varNaas' (sa and va) in it. These 'aksharaas' (syllables) are divided into 'laghuvu' and 'guruvu' based on the time period of pronounciation. (The scope of the discussion of 'laghuvu' and 'guruvu' distiction is beyond this article.) These 'aksharaas' (syallables, which very often don't make
complete sense in telugu) are the fundamental aspects in designing the 'chandassu'.

How many types of 'chandassu' are there?

(chandassu of 'jaatulu and upajaatulu' of telugu literature is beyond the scope of this article. chandassu of 'vRttaas' is only touched upon here.)

There are 26 types of chandassu. Each 'chandassu' is recognized by the number of 'aksharaas' present in each line of the poem. As an 'akshara' can be either a 'laghuvu' or a 'guruvu', the number of variations possible in each type of 'chandassu' follows a 'binary system'. The names /numbers of 'chandassu' and the numbers of 'sama vRttaas' that can be generated in each variety are as follows. _______________________________________________________________
# of chandassu Name # of aksharaas # of sama vRttas
per each line possible
_______________________________________________________________

1 ukta 1 2
2 atyukta 2 4
3 madhya 3 8
4 pratisTha 4 16
5 suprstisTha 5 32
6 gaayatri 6 64
7 ushTikku 7 128
8 anusThuppu 8 256
9 bRhati 9 512
10 paMkti 10 1,024
11 trishTuppu 11 2,048
12 jagati 12 4,096
13 atijagati 13 8,192
14 Sakvari 14 16,384
15 atiSakvari 15 32,768
16 ashTi 16 65,536
17 atyashTi 17 131,072
18 dhRti 18 262,144
19 atidhRti 19 524,288
20 kRti 20 1,048,576
21 prakRti 21 2,097,152
22 aakRti 22 4,194,304
23 vikRti 23 8,388,608
24 sukRti 24 16,777,216
25 abhikRti 25 33,554,432
26 utkRti 26 67,108,864
_____________________________________________________________

Total # of sama vRttaas in 26 chandassus is 134,217,726
_____________________________________________________________

Source for the chart: 'sulakshaNa saaramu' by 'lingamagunTa timmakavi. Supposedly a contemporary of 'tenaali raamakRshNa, so belongs to 1550s or so.

The amazing point is, inspite of the possible generation of millions of 'vRttaas' in 26 chandassus, the chandaah kartaas did not designate more than 200 vRttaas. The reason is anyone's guess.

Not that all the combinations aksharaas will generate a specific rythm that suits a meaningful disposition of the 'language' to form the 'literature'. This truly requires a genius to designate which of these forms or patterns will suit that particular 'language' (telugu). It requires lots of thorough knowledge of the language and much more than that. Of course. it is not known, how and why a triplet akshara unit is considered to set a 'gaNa' to design the sequence of a chosen 'vRtta'.

Inspite of 200 prescribed 'vRttaas', not more than 45-50 were regularly used in the various 'kaavyaas' over 1000 years of telugu literature.(to be continued)

With regards,
Prabhakar Vissavajjhala


chandassu (3 of 3)

List of sama vRttaas'
________________________________________________________________________
# of aksharaas Names of vRttaas gaNaas yati
________________________________________________________________________
8 vidyunmaala ma-ma-ga-ga 5
bhadrakamu ra-sa-va ....

10 maNi rangamu ra-sa-sa-ga 6

11 indra vraja ta-ta-ja-ga-ga 8
upEndra vraja ja-ta-ja-ga-ga 8
rathOdhatamu ra-na-ra-va 7
svaagatamu ra-na-bha-ga-ga 7
tOvakamu bha-bha-bha-ga-ga 7

12 bhujanga prayaatamu 4 ya 8
indra vaMSamu ta-ta-ja-ra 8
vamSastamu ja-ta-ja-ra 8
sragviNi 4 ra 7
druta vilambitamu na-bha-bha-ra 7
tOTakamu 4 sa 9
tOdakamu na-ja-ja-ya 8

14 vana mayUramu bha-ja-sa-na-ga-ga 9
vasanta tilaka ta-bha-ja-ja-ga-ga 8
madana -------do---------- 9

15 maalini na-na-ma-ya-ya 9
sarasaamkamu sa-ja-sa-sa-ya 10
sugandhi 7 ha-ga 9

16 panca caamaramu ja-ra-ja-ra-ja-ga 10

17 SikhriNi ya-ma-na-sa-bha-va 13
pRdhvi ja-sa-ja-sa-ya-va 9/12
mandaakraanta ma-bha-na-ta-ta-ga-ga 11

18 matta kOkila ra-sa-ja-ja-bha-ra 11
tarali bha-sa-na-ja-na-ra 11

19 SaardUlamu ma-sa-ja-sa-ta-ta-ga 13
taralamu na-bha-ra-sa-ja-ja-ga 12
mEgha visphUrjitam ya-ma-na-sa-ra-ra-ga 13
candrakaLa ra-sa-sa-ta-ja-ja-ga 11

20 mattEbhamu sa-bha-ra-na-ma-ya-va 14
utpalamaala bha-ra-na-bha-bha-ra-va 10
amburuhamu bha-bha-bha-bha-ra-sa-va 13

21 campaka maala na-ja-bha-ja-ja-ja-ra 11
sragdhara ma-ra-bha-na-ya-ya-ya 8,15

22 mahaa sragdhara sa-ta-ta-na-sa-ra-ra-ga 9,16
maanini 7 bha-ga 7, 13, 19
taraLamu 7 na-ga 13

23 kaviraaja viraajitam na-6 ja-va 8, 14, 20

24 kraUnca pada bha-ma-sa-bha-na-na-na-ya 11, 19

25 saadhvi bha-na-ja-na-sa-na-na-bha-ga8, 15, 22

26 prabhu 3 na-5 ja-va 9, 15, 21
malayajamu na-ja-na-sa-na-na-bha-na-va 8, 15, 22
mangaLa mahaaSree bha-ja-sa-na-bha-ja-sa-na-ga-ga 9, 17
______________________________________________________________________

In addition to the above 45, there are 5 more frequently used vRttaas.
______________________________________________________________________

27 laakshaNee vRtta bha-na-na-na-na-bha-na-na-sa 16

29 ramaNaka vRtta 9 na-va 9,17,25

30 layagraahi bha-ja-sa-na-bha-ja-sa-na-bha-ya
praasa yati at 9,18,27

34 layavibhaati na-sa-na-na-sa-na-na-sa-na-na-sa-ga
praasa yati at 10,20,30


danDakamu sa-na-ha- n(ta)--------ga or
n(ta)--------------------ga
All of it is considered as one 'paada'
without praasa and yati
_______________________________________________________________________

Merits and demerits of 'vRtta chandassu':

While compilation of tremendous 'poetic'literature is the major merit, the usage of 'vyardha padaas' to suit 'chandassu' (filler words) is the major demerit. While 'chandO haters' try to 'overplay' this aspect, 'chandO lovers' overlook this. Keeping this unresolvable issue aside, one got to accept that amazing skills of composing 'poetry' were evident on quite a few occasions in the telugu literature, where unparallel talents were brought into existance to express human feelings comprising of 'nava rasaas'.

While 'chandO haters' think that 'gaNa' oriented 'vRtta' chandassu is a hurdle, the 'chandO lovers' feel that as a 'cherishable challenge'. While creating rythm in the literature is the major function of 'chandassu', a maatraa chandassu, that is not bound by any 'sequences of gaNaas' can also be rythmic, which is also chandassu. However, it is unfortunate that both the'chandO haters' and 'chandO lovers' totally ignore this aspect very often.

By all means, 'chandassu' should aid and enhance the beauty of the 'language' and 'literature' as an undercurrent. Poetry (not chandassu) should reflect the brilliance and elegance of the poet, but not his/her labour in creating poetry. Afterall, poetry is for 'appealing', so it shouldn't created in an 'appaling' manner.

With regards,
Prabhakar Vissavajjhala


Note: The above text is copied from Ramakrishna Sanka (http://rksanka.tripod.com/). I am afraid that if those tripod sites are down, then we may loose this information. How do we explain what is chandassu to non-telugu speaking people and that poetic meter exists in telugu too.

క్రమాలంకార ద్వికర్ణ బంధ కందం

క్రమాలంకారం అంటే కొన్ని వస్తువులని ముందుగా చెప్పి, ఆ తర్వాత వానితో క్రమంగా అన్వయించునట్లు, మరికొన్ని వస్తువులను కూర్చడం. పద్యరచనకి సంబంధించినంతవరకు, పద్యంలోని కొన్నిపాదాల్లొ ప్రశ్నలకి సమాధానాలు అదే పద్యంలో (చివరిపాదం) లో లభ్యమయ్యేట్టుగా రాయడం (ఇంతకు మించి పరిధి ఉందని నా అభిప్రాయం).

ఇప్పుడు అదే ప్రయోగాన్ని, బంధ కవిత్వంగా మార్చాలని చిన్న ప్రయత్నం. ఇంతకుముందు, కర్ణబంధ కందాన్ని ప్రయత్నించాను. ఇప్పుడు అదే ప్రక్రియని 8 x 8 మాత్రిక లోనె రెండు ప్రధాన కర్ణాలకి వర్తింప జేస్తే, అది ద్వికర్ణ బంధకందం అవుతుంది. ఇప్పడు ఆ రెండు కర్ణాలలో, పద్యం లో అడిగిన ప్రశ్నలకి సమాధానాలుంటే, క్రమాలంకార ద్వికర్ణ బంధ కందం అవుతుందన్నమాట.

Imagine a chess board. Assume that the top-left corner square is numbered as (r1,c1). The first principal diagonal is now given by the squares (r1,c1), (r2,c2),..., (r8,c8) and the second principal diagonal is given by the squares (r1,c8), (r2,c7),..., (r8,c1) .

Let us try embedding the answer to the first question in the 1st half of the 1st diagonal, 2nd answer in the 1st of 2nd diagonal, 3rd answer in the 2nd half of the 1st diagonal and finally, the 4th answer in the 2nd half of the 2nd diagonal.

1st answer: బిలబిల
2nd answer: కిలకిల
3rd answer: విలవిల
4th answer: కలశం
1st principal diagonal is: బిలబిల కలశం
2nd principal diagonal is: కిలకిల విలవిల

Our job is to write a కంద పద్యం such that when all of its letters are arranged in the form of a an 8x8 matrix, its principal diagonals should contain the above answers. For the purpose of this puzzle, we group the two letters in the 2nd and 4th padams as a single letter, relaxing the సర్వలఘుకంద requirement.

That is, we want to solve the following న్యస్తాక్షరి:

కం||
బి . . . | . . . కి | . ల . . |
. . ల . | . . బి . | . కి . . | . . . ల | ల . . .|
. . . వి | క . . . | . . ల . |
. ల . . | . వి . . | . . శ . | ల . . . | . . ం|

Here is my poorana:

కం||
బిలమున చెదలకి గలరొద?
కలల అలల బిరుదుకి రవికయగు లలన వాం
జ్ఞ్మలము? వికలహృదయ కలము?
లలన జడవిరియగ కుశములవలెయది శభo?

Being more explicit,

బిలమున చెదలకి గలరొద? బిలబిల
కలల అలల బిరుదుకి రవికయగు లలన వాంజ్ఞ్మలము? కిలకిల
వికలహృదయ కలము? విలవిల

లలన జడవిరియగ కుశములవలెయది శుభం? కలశం [It requires a stretch of imagination :). ఒక స్త్రీ శరీరాకృతి పుటాకర దర్పణం వలె, లేక ఒక మఱ చెంబుని పోలి ఉంటుంది. కుశము అనేద ఒక రకమైన గడ్డి. దర్భలు మామిడాకులు, మీద ఏటవాలుగా కొబ్బరికాయ తో ఉన్న కలశమును పోలి ఉంటుంది. ఆ స్త్రీ శ్రావణలక్ష్మి అవ్వొచ్చు, లేదా కల్పనారాయ్ కావొచ్చు. :)]